**این حالات برای مادرمضرنبوده وصرفا"بعلت سازگاری بدن باتغییرات بارداری رخ داده وبتدریج بهبودمی یابد.

**درصورت عدم بهبودتدریجی هریک ازشکایات شایع ،مراجعه به پزشک معالج ویا واحدبهداشتی الزامی است.
 2- تکرر ادرار

 2-بعلت افزایش سایزرحم وفشاربه مثانه میباشدوبه مادراطمینان بدهیم که این مشکل درسه ماهه دوم برطرف خواهدشد. 
 3-خستگی
 3-خستگی ناشی ازتغییرات هورمونی وفیزیولوژیک بوده  و استراحت متناوب درطی روزکمک کننده خواهدبود. 
 
4- تهوع و استفراغ صبحگاهی
 4-تهوع واستفراغ صبحگاهی ناشی ازتغییرات هورمونی بوده که با تغییرات الگوی غذایی،استفاده ازبیسکویت ویانانهای خشک تسکین دهنده میباشد. 
 5- افزایش بزاق دهان
 5-افزایش بزاق دهان با محدودیت دربرخی رژیمهای غذایی نشاسته داربهبودمی یابد. 
 6- افزایش ترشحات مهبلی  (ترشحات زنانه)

 6-افزایش ترشحات مهبلی ناشی ازتغییرات فیزیولوژیک وهورمونی بوده که صرفا"باتعویض مداوم لباس زیرباید ازابتلابه عفونتهای قارچی جلوگیری نمود. 
  7-تغییر خلق و خو و رفتار

 7-تغییردرخلق وخوی نتیجه تغییرات هورمونی بوده که حمایت اطرافیان درجهت پذیرش وضعیت فعلی بسیارکمک کننده میباشد. 
 8- ویار  8- ویارحاملگی درنتیجه تغییرات هورمونی ،فیزیولوژیک  دستگاه گوارش واثرات روحی روانی بارداری میباشدوبا استفاده از الگوهای تغذیه ای  مناسب میتوان این وضعیت رابهبودبخشیده ومعمولا"بطورخودبخوددرسه ماهه دوم بارداری برطرف خواهدشد.

 
نیمه دوم بارداری 1-شامل پررنگ شدن پوست نقاطی از بدن مانند هاله پستانها و ناف 1-این تغییرات ناشی ازتغییرات هورمونی بوده وپس ازبارداری بهبودخواهدیافت 
 
2- یبوست و نفخ

 
2-یبوست ونفخ ناشی ازتغییرات هورمونی وکندی حرکات دستگاه گوارش بوده که بااصلاح الگوی تغذیه،مصرف غذاهای فیبرداروملین وانجام حرکات تمرینی ملایم این وضعیت بهبودخواهدیافت  
 3- افزایش ترشحات مهبلی

 3- افزایش ترشحات مهبلی ناشی ازتغییرات فیزیولوژیک وهورمونی بوده که صرفا"باتعویض مداوم لباس زیرباید ازابتلابه عفونتهای قارچی جلوگیری نمود. 
 
4- کمردرد

 4-کمردردناشی ازبزرگی شکم ،فشاررحم برروی ستون فقرات وکشیدگی عضلات ورباطهای اطراف ستون فقرات ولگن میباشدکه بدنبال استراحت دروضعیت مناسب وانجام برخی تمرینات ورزشی ملایم بهبودمی یابد. 
 
5- سوزش سردل

 5-سوزش سردل ناشی ازتغییرات هورمونی،تاخیردرهضم موادغذایی وفشاررحم برروی معده می باشد.که بااصلاح الگوی مصرف غذایی ،خوابیدن دروضعیت نیمه نشسته ،افزایش دفعات وعده غذایی وکاهش حجم هروعده وهمچنین محدودیت غذاهای محرک ازجمله قهوه،ادویه،چای و...بهبودمی یابد. 
 
6- تکرر ادرار 6-تکررادرارناشی ازبزرگی رحم ونزول جنین بداخل لگن ودرنتیجه فشاربرروی مثانه وکاهش حجم آن  میباشد.وپس اززایمان بهبودخواهدیافت. 

اهمیت مراقبتهای پس اززایمان:
تعداد زیادی از مادران به دلیل عفونت ،خونریزی و فشارخون بالا پس از زایمان درمعرض خطرقرارمی گیرند. .بنابراین ضروری است مادران پس از زایمان در زمان های تعیین شده برای اطمینان از سلامت خود و نوزادشان مراقبت شوند.

اقدامات خودمراقبتی پس اززایمان:
 مراجعه درزمانهای ذیل جهت مراقبتهای پس اززایمان به مرکزبهداشتی درمانی یاپزشک وماما
دفعات مراقبت پس از زایمان:
مراقبت اول:  3  روز اول   
مراقبت دوم:  10 تا 15 روز اول
مراقبت سوم:  42 تا 60 روز پس از زایمان
تعداد این ملاقات ها ممکن است با توجه به وضعیت مادر و نظر پزشک یا ماما تغییر کند .

 توجه به علائم خطر پس اززایمان ومراجعه دراولین فرصت به مرکزبهداشتی درمانی یا بیمارستان:

خونریزی بیش ازحد قاعدگی درهفته اول –دردوسوزش وترشح ازمحل بخیه ها-دردشکم وپهلوها-افسردگی شدید-جنون پس اززایمان-سوزش یادردهنگام ادرارکردن-خروج ترشحات چرکی وبدبو ازمهبل-دردوتورم وسفتی پستانها-تب ولرز-دردوورم یک طرفه ساق پاوران-تنگی نفس-تپش قلب-سرگیجه-سردردی که بامسکن بهبودنیابد.
 توجه به بهداشت فردی ومحل بخیه ها:

تعویض مکررنواربهداشتی ولباس زیر، درصورت زایمان طبیعی :شستشوی روزانه ناحیه تناسلی،نشستن درآب گرم،استفاده از حرارت سشواریالامپ پوشیده باپارچه(برای ترمیم سریع محل بخیه)ودرصورت زایمان سزارین:پانسمان روزانه محل بخیه ها،درصورت وجودقرمزی،ترشح ودرددرناحیه عمل مراجعه به مرکزبهداشتی درمانی

 مصرف قرص آهن ومولتی ویتامین روزانه یکعددتا3ماه پس اززایمان
انجام زایمان ایمن:
انجام زایمان درمکان ایمن(بیمارستان-مراکزدرمانی-تسهیلات زایمانی) وتوسط فردماهرضروریست.
خانم بارداربه محض بروزعلائم زایمانی مانندترشح خونابه ای،پارگی کیسه آب ودردهای انقباضی منظم شکم وکمر
می بایست به نزدیکترین مرکزدرمانی مراجعه فوری نماید.

ماخذ ومنابع :
-کتابچه مراقبتهای ادغام یافته سلامت مادران
گردآوری وتنظیم:
دکترخدیجه کردی –مدیرگروه سلامت جمعیت ،خانواده ومدارس مرکزبهداشت استان گلستان
دکترسمره خاری –کارشناس مسئول برنامه سلامت مادران مرکزبهداشت استان گلستان
مژگان باشقره/ فاطمه مشکوتی-کارشناسان برنامه سلامت مادران مرکزبهداشت استان گلستان